Η έννοια των διαστρεβλωμένων σκέψεων αναφέρετε στο στοιχείο της αυτόματης σκέψης που είναι κατά κάποιο τρόπο παράλογο και το οποίο στην πραγματικότητα, όταν κρατήσετε μια απόσταση από αυτό και καθίσετε να το σκεφτείτε καλύτερα, διαπιστώνετε ότι είναι ανούσιο.
Ο κατάλογος των γνωστικών διαστρεβλώσεων
Η σκέψη «όλα ή τίποτα» (ονομάζεται επίσης και σκέψη του μαύρου και του άσπρου, πολωτική ή διχοτόμος σκέψη): Βλέπετε μια κατάσταση χωρισμένη σε δύο μόνο κατηγορίες και όχι ως αδιάσπαστη αλληλουχία.
Η πρόβλεψη των αρνητικών εκβάσεων: Περιμένετε ότι κάτι αρνητικό συμβαίνει ή πρόκειται να συμβεί. Δύο τύποι γνωστικών διαστρεβλώσεων ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία.
- Η πρόβλεψη του μέλλοντος : Προβλέπετε ότι κάτι αρνητικό θα συμβεί στο μέλλον σαν να κοιτάζετε σε κάποια κρυστάλλινη σφαίρα.
- Η καταστροφολογία: Πιστεύετε ότι κάτι πολύ άσχημο συμβαίνει ή πρόκειται να συμβεί, χωρίς να εξετάζετε αν υπάρχουν και άλλα ενδεχόμενα τα οποία μπορεί να είναι περισσότερο πιθανά και/ή λιγότερο αρνητικά.
Η απόρριψη ή η ακύρωση του θετικού: Πιστεύετε αδικαιολόγητα ότι οι θετικές σας εμπειρίες, οι πράξεις σας και οι ικανότητες σας δεν μετράνε.
Η συναισθήματική λογική: Σκέφτεστε ότι κάτι πρέπει να είναι αληθινό, επειδή το «νιώθετε» – στην πραγματικότητα το πιστεύετε – τόσο έντονα, αγνοώντας ή ακυρώνοντας τις ενδείξεις που υποστηρίζουν το αντίθετο.
Βάζοντας ετικέτες: Βάζετε απόλυτες και γενικές ετικέτες στον εαυτό σας ή στους άλλους χωρίς να υπολογίζετε πως οι ενδείξεις μπορεί λογικά να οδηγούν σε λιγότερο καταστροφικά συμπεράσματα.
Το ψυχικό φίλτρο (ονομάζεται επίσης επιλεκτική αφαίρεση): Δίνετε υπερβολική προσοχή σε μια αρνητική λεπτομέρεια αγνοώντας τη συνολική εικόνα.
Το διάβασμα της σκέψης: Πιστεύετε ότι γνωρίζετε τι σκέφτονται οι άλλοι, αποτυγχάνοντας έτσι να δείτε και άλλες περισσότερο πιθανές εναλλακτικές υποθέσεις και δεν κάνετε καμία προσπάθεια για αυτό.
Η υπεργενίκευση: Καταλήγετε σε αρνητικό συμπέρασμα το οποίο κάθε άλλο παρά ανταποκρίνεται στη συγκεκριμένη κατάσταση.
Οι δηλώσεις του «πρέπει» (ονομάζονται επίσης και προσταγές): Έχετε μια συγκεκριμένη και άκαμπτη ιδέα για τον τρόπο που εσύ ή οι άλλοι πρέπει να συμπεριφέρονται και υπερεκτιμάτε πόσο αρνητική είναι η ματαίωση αυτών των προσδοκιών.
Δυσπροσαρμοστικές σκέψεις: Προβληματικές σκέψεις που δεν περιέχουν γνωστικές διαστρεβλώσεις. Αυτές οι σκέψεις μπορεί να είναι αληθινές. Ωστόσο, η επιμονή σε αυτές μπορεί να προκαλέσει περισσότερο άγχος και να επηρεάσει την απόδοση σας.
Πολλές αυτόματες σκέψεις μπορεί να έχουν περισσότερες από μία γνωστικές διαστρεβλώσεις, ανάλογα με τη διάσταση της σκέψης στην οποία δίνετε έμφαση.
Εάν γνωρίζετε την ύπαρξη πολλών γνωστικών διαστρεβλώσεων στις σκέψεις σας, δε σημαίνει ότι το κοινωνικό άγχος σας είναι περισσότερο σοβαρό ή ότι δεν πρόκειται να ωφεληθείτε από αυτό το θεραπευτικό πρόγραμμα.